بستنی وانیلی در همه‌ی جای دنیا ساده‌ترین طعم بستنی است و هرکسی که آن را دوست داشته باشد، فردی ساده، بی‌آلایش و به دور از هرگونه پیچیدگی به حساب می‌آید. برای همین است به اندروید خام (Stock Android) یا خالص، اندروید وانیلی می‌گویند. نه به خاطر اینکه طعم یا بوی وانیل می‌دهد؛ بلکه چون در مقایسه با انواع دیگر اندروید، بسیار ساده و مینیمال (و از نظر عده‌ای، خسته‌کننده) است.
اگر در بحث‌های مربوط به گوشی‌های هوشمند شرکت کرده باشید، مطمئنا شنیده‌اید که بعضی‌ها با حرارت درباره‌ی مزایای اندروید خالص صحبت می‌کنند. یک طرف بحث افرادی هستند که گوشی پیکسل دارند که اندروید آن دقیقا همان چیزی است که گوگل می‌خواهد؛ و طرف دیگر بحث، گلکسی دارند که اندروید روی آن همان چیزی است که سامسونگ می‌خواهد. این دو مدل گوشی تجربه‌ی کاربری متفاوتی دارند؛ اما از بسیاری جهات به هم شبیه‌اند. در ضمن، هیچ کدام از این دو گوشی اندروید خام ندارند. نکته‌ای که شاید کمتر به آن توجه می‌شود این است که اندروید تنها بخشی از نرم‌افزار گوشی هوشمند است، نه مجموع تمام آن بخش‌ها. مثلا در گلکسی اس 9 یا پیکسل 2 ایکس ال، اندروید تنها بخشی از سیستم عامل است که از بخش‌های دیگری توسط سامسونگ، کوالکام و خود گوگل تشکیل شده است. هر دو مدل گوشی اندروید اجرا می‌کنند؛ اما سیستم عامل آن‌ها را بهتر است مبتنی بر اندروید توصیف کرد. این بخش اندروید سیستم عامل هم مدتی است که در تمام گوشی‌های اندرویدی تقریبا یکسان است؛ چون در غیر این صورت گوگل به آن‌ها اجازهی دسترسی به گوگل پلی و دیگر خدمات گوگل نخواهد داد.
با تمام این تفاسیر فکر کنم بتوانید حدس بزنید اندروید خام چه نوع اندرویدی است. اندروید خام، اندروید خالص (Stock Android) یا وانیلی، خالص‌ترین نوع اندروید و دقیقا به همان شکلی است که خود گوگل آن را طراحی کرده.
با عرضه‌ی گوشی‌های نکسوس، اندروید خام ابتدا برای توسعه‌دهندگان اندروید در نظر گرفته شده بود؛ اما درنهایت بسیاری از اندرویدبازها از آن استقبال کردند. اندروید خالص در واقع ساده‌ترین نسخه‌ی اندروید بدون هیچ لایه رابط کاربری یا هر تغییر و اضافات دیگر است. به عبارت دیگر، اندروید خام نسخه‌ی پیش‌فرض و دست‌نخورده‌ی سیستم عاملی است که مستقیم توسط گوگل عرضه شده.
ازآنجاکه اندروید، پلتفرم متن باز (Open-Source) است، سازندگان موبایل، رابط کاربری و اپلیکیشن‌های خاص و سفارشی را به آن اضافه می‌کنند تا گوشی اندرویدی آن‌ها عمکرد بهتری داشته باشد و نسبت به برندهای رقیب، متمایز به نظر برسد.
اما امروزه بسیاری از سازندگان موبایل گوشی‌هایی با نسخه‌ی اندروید خالص عرضه می‌کنند؛ چون نسبت به نسخه‌های سفارشی‌شده، مزیت‌های بسیاری دارد. اگر روی گوشی اندرویدی شما به‌طور پیش‌فرض نسخه‌ی اندروید خام نصب نیست و بعد از خواندن مزایای آن علاقه‌مند شدید این نسخه را امتحان کنید، جای نگرانی نیست. شما به‌راحتی می‌توانید بدون نیاز به روت، رابط کاربری اندروید خاص را روی هر دستگاهی تجربه کنید. اما قبل از این کار، بیایید با مزایای اندروید خام آشنا شویم.
اقدامات امنیتی
مدل و سیستم عامل گوشی هرچه باشد، هیچ چیز مهم‌تر از امنیت آن نیست. بااین‌حال بسیاری از کاربران اندروید دست کم یک بار با مشکلات امنیتی در گوشی موبایلشان روبه‌رو شده‌اند و بی‌صبرانه و مضطرب منتظرند تا گوگل بسته‌ی امنیتی را برای برطرف کردن این مشکلات عرضه کند.
خوبیِ داشتن اندروید خام سرعت عمل گوگل در عرضه‌ی بسته‌های امنیتی آن است. در واقع اولین نسخه‌ی اندروید که این به‌روزرسانی را دریافت می‌کند، همان اندروید خالص است. البته دلیلش پارتی‌بازی گوگل نیست. هر وقت به‌روزرسانی امنیتی توسط گوگل عرضه می‌شود، سازندگان گوشی‌های مختلف باید آن را مطابق با تغییرات نسخه‌ی سیستم عامل خود مطابقت دهند و این فرایند وقت‌گیر است. در طول مدتی که کاربران نسخه‌هایی غیر از اندروید خام منتظر دریافت این بسته هستند، ممکن است با مشکلات امنیتی و حمله‌ی بدافزار روبه‌رو شوند.
دریافت آخرین به‌روزرسانی
درست مثل بسته‌های امنیتی، کاربران اندروید خام برای دریافت جدیدترین به‌روزرسانی گوگل اول صف هستند و نیازی نیست منتظر سازنده‌ی گوشی خود باشند تا بسته‌ی به‌روزرسانی را با سیستم عامل پیچیده و تجملی نصب‌شده روی گوشی مطابقت دهد.
فضای ذخیره‌سازی بیشتر و عملکرد بهتر
اندرویدهای سفارشی پر است از بیخودافزارهایی (Bloatware) که به‌طور پیش‌فرض نصب شده‌اند و نیازی به آن‌ها ندارید و البته نمی‌توانید آن‌ها را حذف کنید. این بیخودافزارها علاوه بر کند کردن سیستم عامل و اشغال فضای ذخیره‌سازی دستگاه، مصرف باتری آن را افزایش می‌دهند. در مقابل، گوشی‌هایی با اندروید خالص هیچ بیخودافزار یا اپلیکیشن متفرقه‌ای ندارند؛ درنتیجه فضای ذخیرهی بیشتری در دسترس است و مشکلی برای عملکرد گوشی پیش نخواهد آمد.
حذف اپلیکیشن‌هایی با قابلیت یکسان
سازندگان موبایل علاقه‌ی زیادی به دست‌کاری نسخه‌ی اندروید خام و ایجاد تغییراتی متناسب با سلیقه‌ی خود دارند تا به‌نوعی از گوشی‌های مبتنی بر اندروید دیگر متمایز شوند.
این تغییرات تا جایی که رابط کاربری و تجربه‌ی کاربری را بهبود می‌بخشد، خوب است؛ اما جایی هم دردسرساز می‌شود. مثلا گوگل به‌طور پیش‌فرض مرورگر کروم را در نسخه‌ی اندروید عرضه می‌کند؛ اما برخی سازندگان موبایل دوست دارند مرورگر سفارشی خودشان را به موبایل اضافه کنند. در این حالت گوشی دو مرورگر متفاوت دارد که هر دو کار یکسانی انجام می‌دهند. در اندروید خالص دیگر خبری از این اپلیکیشن‌های تکراری نیست.
اندروید خالص چند مزیت دیگر نیز دارد؛ از جمله:
سرعت بیشتر قابلیت چندوظیفگی
بدون باگ یا با باگهای بسیار کمتر
استفاده‌ی آسان/ رابط کاربری ساده
ظاهری تمیزتر و مینیمال و نزدیک‌ترین تجربه‌ی سیستم عامل اندروید
معایب اندروید خام
همان‌طور که بررسی شد، اندروید خام مزایای بسیاری دارد. اما چرا تمام کاربران اندروید از آن استفاده نمی‌کنند و چرا سازندگان گوشی مبتنی بر اندروید با یکدیگر برای عرضه‌ی نسخه‌ی سفارشی‌شده‌ی اندروید رقابت دارند؟
دلیلش این است که اندروید خالص واقعا مثل بستنی وانیلی می‌تواند طعم کسالت‌آوری داشته باشد. متن باز بودن اندروید به سازندگان و کاربران موبایل قابلیت هیجان‌انگیز سفارشی کردن می‌دهد؛ و وقتی سازندگان قابلیت طراحی رابط کاربری خودشان را داشته باشند، برای پیشی گرفتن از رقبا، برای کاربر خود اپلیکیشن‌های کاربردی و رایگان طراحی می‌کنند که اگر قرار بود این اپلیکیشن‌ها را روی اندروید خام نصب کنید، بایست بابت آن پول پرداخت می‌کردید.
همان‌طور که بررسی شد، اندروید خام مزایای بسیاری دارد. اما چرا تمام کاربران اندروید از آن استفاده نمی‌کنند و چرا سازندگان گوشی مبتنی بر اندروید با یکدیگر برای عرضه‌ی نسخه‌ی سفارشی‌شده‌ی اندروید رقابت دارند؟
دلیلش این است که اندروید خالص واقعا مثل بستنی وانیلی می‌تواند طعم کسالت‌آوری داشته باشد. متن باز بودن اندروید به سازندگان و کاربران موبایل قابلیت هیجان‌انگیز سفارشی کردن می‌دهد؛ و وقتی سازندگان قابلیت طراحی رابط کاربری خودشان را داشته باشند، برای پیشی گرفتن از رقبا، برای کاربر خود اپلیکیشن‌های کاربردی و رایگان طراحی می‌کنند که اگر قرار بود این اپلیکیشن‌ها را روی اندروید خام نصب کنید، بایست بابت آن پول پرداخت می‌کردید.
اندروید خام بسیاری از اپلیکیشن‌های کاربردی و رایگان را ندارد
اپلیکیشن‌های بسیاری مانند ضبط تماس، ضبط صفحه‌ی نمایش، دو نمایشگره کردن صفحه، کنترل ژست‌های حرکتی، قفل کردن فولدر، اطلاعات کامل در مورد مصرف باتری، تم و مواردی دیگر را سازنده‌ی گوشی در قالب مجموعه نرم‌افزار سفارشی به‌طور رایگان به گوشی اضافه می‌کند. نبود دسترسی رایگان کاربر به این اپلیکیشن‌های کاربردی عاملی است که افراد بسیاری را از تجربه‌ی اندروید خام منصرف می‌کند.
بهترین گوشی‌های موبایل برای اجرای اندروید خالص:
Google Pixel 5
Google Pixel 4a and 4a 5G
Google Pixel 4 series
Nokia 8.3
Motorola Moto G Pro
Nokia 5.3
Motorola One Action
Nokia 2.4
گوشی‌های اندروید خام وقتی پای امنیت، عملکرد و فضای ذخیره‌سازی در میان است، حرف اول را می‌زنند. اما کاربران زیادی استفاده از رابط کاربری سفارشی را به خاطر دسترسی رایگان به اپلیکیشن‌های کاربردی و شکل ظاهری پیچیده‌تر و پرجزئیات آن، ترجیح می‌دهند.در نظرسنجی زومیت در سال ۹۵، ۵۸ درصد مخاطبان اندروید خالص را به رابط کاربری سفارشی ترجیح داده بودند.
برگرفته از وب سایت زومیت